Fransa'da, yükseköğretim sistemi devlet üniversitelerine, özel üniversitelere ve Fransız olmayanların çok azının duyduğu bir şeye, Grandes Ecoles'a sahiptir. Peki, Grandes Ecoles nedir? İlk önce bununla başlayalım.
Türkçesi ‘Büyük Okullar’ anlamına gelen Grandes Ecoles, son derece seçici kabulleri olan, akademik yönde mükemmeliyetçi, seçkin eğitim kurumlarıdır. Mezunlarının büyük bir kısmı Fransız toplumunun özel ve kamu sektörlerinin üst kademelerinde yer almaktadır.
Grandes Ecoles'lerın çoğu bir üniversite bölümü büyüklüğündedir ve her yıl sadece birkaç yüz öğrenci kabul etmektedir. 100'den az devlet üniversitesiyle karşılaştırıldığında, Fransa genelinde yaklaşık 250 tane vardır. Bunlardan 230 tanesi Conference des Grandes Ecoles (CGE) bünyesinde toplanmıştır.
Ancak bu önde gelen enstitülerin öğrenci alımı, Fransa’da yükseköğrenim gören tüm öğrencilerin % 5'inden azdır. Bu seçkin enstitülerde izlenen beş geniş çalışma alanı vardır; Ekonomi ve İşletme, Edebiyat, Bilim, Beşeri Bilimler ve Agro-Véto diye adlandırdıkları BCPST (biyoloji, kimya, fizik, jeoloji ve matematik).
Grandes Ecoles’lar kendi içlerinde de çeşitlere ayrılmaktadır. Bunlardan en popülerlerini aşağıda sizler için sıraladık:
1. Normal grandes écoles (Écoles normales supérieures, ENS)
Bu okulların amacı akademik alanda uzmanlar, bilim adamları ve profesörler yetiştirmektir. Fransa'da bu tür dört üniversite vardır: ikisi Paris'te (Ulm ve Paris-Saclay), biri Lyon'da ve biri Rennes'dedir. ENS'nin hem Fransa içinde hem de dünya çapında birçok ortaklığı vardır. Normal grande école'da okumak çok prestijli kabul edilir, ancak buraya kabul edilmek oldukça zordur. Üniversite her yıl sadece 20 yabancı öğrenciyi kabul eder.
2. Mühendislik alanında grandes écoles (grandes écoles d'ingénieurs)
Mühendislik alanında Grandes Ecoles, sadece spesifik bir alanda uzmanlaşmış pratik odaklı eğitim değil, aynı zamanda işletme yönetimi, beşeri bilimler ve sosyal bilimler alanlarında geniş bir genel eğitim yelpazesi sunar. École Polytechnique, Fransız mühendislik grandes écoles arasında en ünlüsü olarak kabul edilir; küresel QS derecelendirmesinde 60. sırada yer almaktadır.
Aşağıda bu statüye uygun diğer üniversiteleri bulabilirsiniz:
- Ecole des Mines de Paris
- Ecole des Ponts
- Arts et Métiers
- ESPCI Paris Tech
- Supelec
- Ecole Centrale Paris
- Ecole Centrale Lyon
- Telecom Paris (ENST)
- SupAero
- ENSAE
- ENSTA
- INSA Lyon
3. Business grandes écoles (grandes écoles de commerce)
Çoğu Fransız işletme okulu, genellikle bölgesel ticaret odaları tarafından kısmen özel olarak yönetilir. Aşağıdaki liste, resmi olarak ‘Conférence des grandes écoles'un yani Büyük okullar Konferansı’nın parçası olan bazı Fransız işletme okullarını içermektedir.
- INSEAD (Avrupa İşletme Enstitüsü)
- HECParis
- ESSEC Business School
- ESCP Europe
- EM Lyon
- EDHEC Business School
- Audencia Nantes Business School
Grandes Ecoles'in Fransa'daki Devlet Üniversitelerinden farkı nedir?
Maliyetler, kabul kriterleri, öğrenci gücü ve hatta kariyer beklentileri açısından devlet üniversitelerinin, Grandes Ecoles'den ayrıldığı bazı önemli noktalar vardır. Bunları aşağıdaki listede özetleyeceğiz.
a) Kabul kriteri
Grandes Ecoles'e kabul edilmek isteyen öğrenciler, genellikle Classes Preparatoires aux Grandes Ecoles (CPGE) adı verilen iki yıllık zorlu hazırlık kurslarından geçerler. Fen, edebiyat veya iktisatta sunulan bu dersler genellikle liselerde yapılır.
Bu kurslara giriş bile rekabetçidir. İki yılın sonunda, öğrenciler çeşitli Grandes Ecoles'a kabul edilmek için ülke çapında rekabetçi bir giriş sınavına girerler. CPGE hazırlığından sonra yapamayan öğrenciler iki yıl muafiyetle üniversite sistemine geçiş yapabilirler.
Öte yandan üniversiteler açık kabul uygular. Yani Ecoles'da olduğu gibi katı bir seçim süreci yoktur.
Ayrıca, seçkin üniversite öğrencilerinin rekabetçi bir sınav olmadan Grandes Ecoles'a geçiş yapmaları için çok küçük olsa da bir olasılık vardır. Buna ‘Paralel Kabul’ denir.
Uluslararası öğrenciler, bireysel şekilde okulların web sitelerinde sunulan başvuru kanalları aracılığıyla başvurabilirler. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi rekabet yüksek ve sınırlı sayıdadır.
b) Eğitim Seviyesi
Normal üniversiteler gibi Grandes Ecoles’lar da toplam 5 yıl süren Avrupa yükseköğretim sistemini takip eder. Çoğu Grande Ecole programı 2 senelik hazırlık sınıfının ardından giriş sınavının geçilmesi şartıyla 3 sene sürmektedir. Normal devlet Fransız üniversitelerinde bu durum 3 sene lisans ve onu takip eden 2 senelik master programıyla toplam 5 sene sürmektedir.
c) Öğrenci Gücü
Daha önce de belirtildiği gibi, katı kabul kriterleri, öğrenci hacminin % 5'inden azını alan Grandes Ecoles ile yükseköğretim adaylarının büyük bir bölümünü filtrelemektedir. Az kişili sınıflarda uygulanılan kaliteli eğitim sayesinde Grandes Ecoles de okuyan öğrenciler oldukça güçlü bir avantaj sahibidirler.
Fransa’daki toplam Grandes Ecoles öğrenci sayısı yaklaşık 80.000'dir ve bu, üniversite öğrencilerinin büyük nüfus farkı sıralamalarına kıyasla çok küçük bir sayıdır.
d) Maliyet ve Finansman
Grandes Ecoles ücretleri devlet üniversitelerinden çok daha pahalı olmakla birlikte fiyatları 500 Euro’dan başlayıp 15 bin Euro’ya kadar çıkabiliyor. İşletme okullarının fiyat aralığı ise 500 Euro’dan 30 bin Euro’a kadar okuldan okula değişkenlik göstermektedir.
Birçok Grandes Ecoles öğrencisi de eğitimlerinin bir parçası olarak burs almaktadır.
e) Öğretim Stili
Grandes Ecoles, endüstri ve ticaret taleplerine ayak uydurmaya çalışır. Bunu akılda tutarak, eğitim kadrosunun çoğu kalıcı öğretim üyelerinden oluşmaktadır ve endüstri uzmanlarından ödünç alınmıştır.
Stajlar da müfredatın büyük bir parçasıdır. Örneğin, mühendislik okullarında en az 28 hafta staj istenmektedir, oysa bir üniversitede profesyonel bir alan seçen mezunlar nadiren 20 ila 25 haftadan fazla staj yaparlar.
f) Yerleştirme Fırsatları
2005 REFLEX (İstihdam ve Mesleki Esneklik Araştırması) projesine göre, Grandes Ecoles mezunlarının% 74'ü, DEA ve DESS mezunlarının% 36'sına kıyasla, ilk işlerinde kalıcı istihdam imkânı sunuyor.
Seçkin kurumların üyelerine yönelik bir dernek olan Conference des Grandes Ecoles'e göre, mezunların% 85'inden fazlası mezuniyetten sonraki ilk dört ay içinde iş buluyor. Ayrıca üniversite mezunlarından daha fazla maaş (yaklaşık 500-1000 Euro) alma eğilimindedirler.
Yukarıdaki istatistiklerin yanı sıra, Fransız işverenlerin genellikle Ecoles mezunlarını daha yüksek pozisyonlara işe almaya daha meyilli oldukları bilinmektedir. Grandes Ecoles mezunlarının yaklaşık% 84'ü, üniversite mezunlarının% 64'ü için rahat bir şekilde yönetici olarak konumlandırılmıştır.
Grandes Ecoles'da okumanın avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Grandes Ecoles, Fransa'nın önde gelen kurumlarıdır ve buna hiç şüphe yoktur. Başarılı bir kariyer yapmak için marka isimleri, kaliteleri ve sonsuz fırsatları ile gelirler. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bir sürü avantajı bulunmaktadır.
Ancak, övgülerini dile getirdikten sonra, bu seçkin enstitülerin yıllar içinde aldığı eleştirilere değinmek önemlidir. Bunların çoğu, nüfusun geri kalanına kıyasla bu enstitülerden mezunların yüksek sosyal algısından kaynaklanmaktadır.
Fransa'daki Grandes Ecoles, mezunlarının diğer üniversitelere kıyasla daha iyi istihdam ve daha yüksek büyüme elde ettiği belirli bir sınıf sistemi oluşturmakla suçlanmaktadırlar. Bu genellikle, işverenlerin önceden belirlenmiş yetenek filtreleri olarak kullandıkları bu enstitülerdeki hali hazırda oldukça seçici olan kabul sürecinden kaynaklanmaktadır.
Bununla birlikte, miraslarını devam ettiren başka faktörler de var. Kendileri çoğunlukla Ecoles mezunu olan tüm üst yönetim, aynı markadan işe almayı tercih ediyor. Bu, hak eden üniversite mezunlarını dezavantajlı duruma getiren, genellikle haksız bir ayrım yaratır. Böyle bir liderlik organı sorunu, aynı zamanda, içsel bir çeşitlilik eksikliği sorunu yaratır.
Diğer bir büyük sorun, birçok kaynağın işaret ettiği gibi, işverenlerin her türden eğitim geçmişine sahip iş başvurusunda bulunanlarda mevcut olan önemli becerileri gözden kaçırma eğilimidir. Sosyal ve liderlik becerileri, Ecoles mezunlarının meşhur olduğu "analitik düşünme", "alan hâkimiyeti" ve "baskı altında performans gösterme kapasitesi" becerileriyle karşılaştırıldığında genellikle arka planda kalır.
