Herkese merhaba, yepyeni ve merak uyandırıcı yazıyla daha karşınızdayız! İngiliz Kraliyet Ailesini bilmeyeniniz var mı? Yoktur diye tahmin ediyoruz. Biliyorsunuz ki yakın zamanda Kraliçe II. Elizabeth'in 96 yaşında hayatını kaybetmesinin ardından yerine oğlu Kral III. Charles geçti. Tahtta 70 yılı deviren Kraliçe en uzun tahtta kalan İngiliz hükümdarı olurken, oğlu Charles ise Birleşik Krallık tarihinin en yaşlı veliaht prensiydi. Şimdi de tarihin en yaşlı kralı!
Evet konu nereye bağlanacak diye merakla bekliyorsanız söyleyelim; İngiltere'de Kralın ülke genelindeki yetkilerinden bahsedeceğiz. Bakalım III.Charles'ın ülke genelindeki yetkileri nelermiş?
İngiltere'de Kralın Ülke Genelindeki Yetkileri
Erken İngiliz Monarşisinde, eski İngiliz hükümdarları, nispeten sınırlı yetkilere sahip olan kabile reisleriydi. Kral, kanun ve düzeni sağlamaktan, krallığı dış tehditlere karşı savunmaktan ve ekonomiyi yönetmekten sorumluydu. Bunun yanı sıra İngiltere Kilisesi'nin başıydı. Piskoposları ve diğer yüksek rütbeli din adamlarını atama yetkisine sahipti.
Orta çağ Monarşisinde ise kralın yetkileri genişlemeye devam etti. Hükümdar, otoritenin nihai kaynağı olarak görülüyordu ve onun sözü kanundu. Kralın ordu kurma, vergi koyma ve ticareti düzenleme gücü bulunmaktaydı. Bunun yanı sıra barışı korumaktan ve adaleti yönetmekten de sorumluydu.
Böyle böyle tarihsel süre boyunca gelişmeye devam eden monarşi, günümüzde modern monarşi olarak anılmaktadır. Bugün, İngiliz hükümdarının yetkileri büyük ölçüde törenseldir. Hükümdar devletin başıdır ancak asıl güç başbakan ve parlamentodadır. Hükümdar, başbakanı atama ve parlamentoyu feshetme yetkisine sahiptir. Ancak bu yetkiler başbakanın tavsiyesi üzerine kullanılmaktadır. Hükümdar ayrıca af verme, onur verme ve diğer törensel görevleri yerine getirme gücüne de sahiptir.
Kral büyük ölçüde törensel bir figür olsa da İngiliz tarihi ve geleneğinin önemli bir sembolü olmaya devam etmektedir.
Hadi gelin hep birlikte kralın yetkilerini inceleyelim!
Kralın Ülke Genelindeki Yetkileri
Tarihsel olarak, İngiltere hükümdarının yetkileri mutlaktı ve ülke üzerinde önemli bir etkiye sahipti. Bununla birlikte zamanla, hükümdarın gücü yasalar, anayasal sözleşmeler ve parlamenter demokrasinin büyümesiyle kademeli olarak kısıtlandı.
Günümüzde kralın yetkileri büyük ölçüde törensel ve semboliktir. Yürütme veya yasama yetkileri yoktur ve siyasi olarak tarafsız kalmaları beklenmektedir. Kralın ana rolü, Birleşik Krallık'ı hem yurt içinde hem de uluslararası alanda temsil etmek, ulusal birlik ve süreklilik duygusu sağlamak ve anayasal bir güvence görevi görmektir.
Kralın temel yetkilerini ise şu şekilde sıralayabiliriz;
#1 Başbakanın Atanması
İngiltere’de Avam Kamarası diye bir durum vardır. Avam Kamarası, Birleşik Krallık Parlamentosu'nun alt kanadıdır. Beş yılda bir yapılan genel seçimlerde İngiliz halkı tarafından seçilen 650 Parlamento Üyesinden (milletvekili) oluşmaktadır. Avam Kamarası, yasa yapmaktan ve hükümetin çalışmalarını incelemekten sorumludur. Başbakan ve diğer bakanlar Avam Kamarasına karşı sorumludur ve milletvekilleri politikaları ve eylemleri hakkında onları sorgulayabilmektedirler. Bunun yanı sıra Avam Kamarası, İngiliz siyasi sisteminde önemli bir kurumdur. Tartışmaları ve kararları Birleşik Krallık'taki insanların yaşamları üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Genel bir seçimden sonra hükümdar, Avam Kamarasında en çok sandalye kazanan siyasi partinin liderini Başbakan olmaya ve hükümeti kurmaya davet eder.
Bu davet "Kraliyet Komisyonu" olarak bilinmektedir. Siyasi partinin lideri daha sonra Başbakan olacak ve kabinesine diğer bakanları atayacaktır. Genel olarak, Başbakanın atanması İngiliz siyasi sürecinin önemli bir parçasıdır ve hükümdarın katılımı bir gelenek ve tören duygusu katmaktadır.
#2 Kraliyet Onayı Verilmesi
Hükümdarın, yasalaşmadan önce Parlamentonun her iki meclisinden geçen herhangi bir yasayı resmen onaylaması gerekmektedir. Birleşik Krallık'ta Kraliyet Onayı, bir yasa tasarısının yasalaşması için gerekli olan yasama sürecinin son aşamasıdır. Kraliyet Onayı hükümdar tarafından verilir ve orta çağa kadar uzanan önemli bir anayasal süreçtir. Kraliyet Onayı verildikten sonra, yasa tasarısı bir Parlamento Yasası haline gelir ve yasalaşır. Kanun daha sonra Tüzük Kitabı olarak bilinen Parlamentonun resmi kayıtlarına kaydedilir.
Kraliyet Onayının verilmesi, yasaların hükümdarın rızasıyla yapılmasını sağladığı için İngiliz anayasal sürecinin önemli bir parçasıdır. Hükümdar, Kraliyet Onayını reddetme yetkisine sahipken, bu yetki 1708'den beri kullanılmamaktadır. Günümüzde ise hükümdarın yasama sürecindeki rolü büyük ölçüde törenseldir.
#3 Parlamentoyu Çağırma ve Feshetme
Başbakanın tavsiyesi üzerine yapılmasına rağmen, kralın Parlamentoyu çağırma ve feshetme yetkisi bulunmaktadır. Bu güç, hükümetin yasama organının hükümdara karşı sorumlu kalmasını sağladığı için İngiliz anayasal sisteminin önemli bir yönüdür. Parlamentoyu çağırma, yeni bir parlamento oturumu başlatmak için iki Parlamento Meclisini, Avam Kamarasını ve Lordlar Kamarasını bir araya çağırma sürecini ifade etmektedir. Bu genellikle yılda bir kez yapılır ve hükümdar, hükümetin yaklaşan oturum için yasama gündemini özetleyen bir konuşma yapar. Konuşma, genellikle hüküm süren hükümdar tarafından yapıldığı için Kralın Konuşması olarak bilinmektedir. Genel olarak, Parlamentoyu çağırma ve feshetme yetkisi İngiliz anayasal sisteminin önemli bir parçasıdır ve hükümetin yasama organının hükümdara karşı sorumlu kalmasını sağlamaktadır.
#4 Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanı Yetkisi
Kral, silahlı kuvvetlerin törensel başıdır ve teknik olarak en yüksek başkomutandır. Savunma Kurmay Başkanı ve Silahlı Kuvvetlerin münferit kollarının başkanları gibi üst düzey askeri yetkilileri atama yetkisine de sahiptirler. Başkomutan olarak kral, askeri geçit törenlerine ve etkinliklere katılarak, Silahlı Kuvvetler üyelerine onur ve ödüller takdim etmektedir. Bunun yanı sıra dünyanın dört bir yanındaki askeri tesisleri ve personeli ziyaret ederek orduda törensel bir rol oynamaktadır. Hükümdar, Silahlı Kuvvetlerin resmi başkanı olsa da askeri karar vermede veya operasyonlarda aktif bir rol oynamazlar. Bu sorumluluklar, seçilmiş hükümet ve orduyu günlük olarak denetleyen Savunma Bakanlığı tarafından yerine getirilmektedir.
Bununla birlikte, hükümdarın ulusal kriz veya olağanüstü hal zamanlarında oynayacağı bir rol vardır. Bu durumlarda, kral olağanüstü hal ilan etme, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak için Silahlı Kuvvetleri çağırma yetkisine sahiptir. Ayrıca, İngiliz çıkarlarını veya uluslararası barışı koruma çabalarını desteklemek için Denizaşırı Silahlı Kuvvetleri konuşlandırma yetkisine de sahipler.
#5 Onur Gücü
Birleşik Krallık'ta hükümdar, ülkeye veya genel olarak topluma önemli katkılarda bulunan kişilere onur ve ödül verme yetkisine sahiptir. "Onur gücü" olarak bilinen bu güç, bireyleri başarıları ve hizmetleri için takdir etmek ve ödüllendirmek için bir yol sağladığından İngiliz anayasal sisteminin önemli bir yönüdür.
Onur gücü, şövalyelik, kadınlık ve Liyakat Nişanları gibi bir dizi ödül ve unvan içeren onur sistemi aracılığıyla kullanılır. Hükümdar belirli durumlarda bağımsız aday gösterme yetkisini elinde tutsa da bu ödüller genellikle hükümetin tavsiyesi üzerine verilmektedir. Birleşik Krallık'taki en prestijli onurlardan biri, erkekler için "Sir" ve kadınlar için "Dame" unvanını taşıyan bir şövalyeliktir.
Onur sisteminin bir diğer önemli yönü, sanata, bilime, hayır kurumlarına veya kamu hizmetine önemli katkılarda bulunan kişileri tanıyan Britanya İmparatorluğu Nişanı'dır. Emir, Komutan, Subay ve Üye dahil olmak üzere birkaç farklı seviye bulunmaktadır.
Onur yetkisi, bireyleri topluma katkılarından dolayı takdir etmek ve ödüllendirmek için bir yol sağladığından İngiliz anayasal sisteminin önemli bir yönüdür. Sistem aynı zamanda ülkenin değerlerini ve geleneklerini güçlendirmenin ve Birleşik Krallık tarihine, kültürüne önemli katkılarda bulunanların mirasını onurlandırmanın bir yoludur.
Genel olarak İngiltere’de kralın yetkileri bunlardır. Eğer İngiltere Kraliyet Ailesi’ne ve bu tür olaylara ilgi duyuyorsanız The Crown dizisini izlemenizi tavsiye ederiz :) Diğer yazılarımızda görüşmek üzere!
