İlginç Bilgiler

‘Gerçek bir sanatçı ilham alan değil, başkalarına ilham verendir!’ sözüyle akıllara kazanan Salvador Dali ve ilginç hayatına göz atmaya hazır mısınız? 

11 Mayıs 1904 sabahı İspanya’nın küçük çiftçi kasabası Figueres'te doğan Salvador Felipe Jacinto Dali i Domenech, dünyanın en önemli ressamlarından biridir. Ailesi, Dali doğmadan kısa bir süre önce ölen ağabeyi Salvador'un adını vermişlerdir.  Burjuva bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Salvador Dali, yıllar sonra otobiyografisi olan Salvador Dali'nin Gizli Yaşamı'nda şöyle bir cümle kurmuştur; "Üç yaşında aşçı olmak istedim. Beş yaşında Napolyon olmak istedim. Tutkum daha da arttı ve şimdi Salvador Dali olmak istiyorum başka bir şey değil. Öte yandan bu çok zor, çünkü ben Salvador Dali’ ye yaklaştıkça o benden uzaklaşıyor." Bu ilgi çekici hayatın detaylarına inmek için kahvenizi alın ve arkanıza yaslanın. Başlıyoruz!

Salvador Dali Kimdir?

Sürrealist sanatın en büyük temsilcisi Salvador Dali'nin hayatı ve eserleri hakkında konuşacağımız bu yazımızda Salvador Dali kimdir ona bir bakalım.

Çocukluk Yılları

Dali'nin resme olan ilgisi çok küçük yaşlarda başlamıştı. 12 yaşındayken, babasının dostu izlenimci ressam Ramon Pichot ile tanıştı. Pichot'nun da önerisiyle resim derslerine başlamış oldu. Okul dersleri pek iyi olmasa da resim konusunda özel bir yeteneği olduğu herkes tarafından fark edilmekteydi. Bu nedenle Figueres Resim Okulu’ndaki derslere katılmaya başladı. Ailesi onu çok küçük yaşlardan itibaren yaratıcılığını geliştirmesi için teşvik etti ve çocukluğu bu resim okulu ile ailesinin onun için ilk sanat stüdyosunu kurduğu balıkçı köyü Cadaqués'teki yazlık evi arasında geçti.

1919'da daha 15 yaşındayken Dali, daha sonra Dali Tiyatro-Müzesi olacak olan Figueras Belediye Tiyatrosu'nun ilk sergisine katıldı. 1920 yılında memleketi Katalonya'dan ayrıldı ve San Fernando Güzel Sanatlar Okulu'na girmek için Madrid'e taşındı. Başkentte kaldığı süre boyunca Granada Lorcalı şair ve geleceğin sürrealist film yapımcısı Luis Buñuel ile arkadaş oldu.

Paris Yılları

Eğitimini tamamlayıp, 1926 yılında Parise giden Salvador Dali, onu ilk sürrealist aşamasına doğru yönlendiren Picasso, Magritte ve Miró gibi sanatçılarla temasa geçti. Salvador Dali, psikanalizin kurucusu Sigmund Freud'un bir hayranıydı. Paris’e gittiği dönem, Freud'un psikanaliz teorileriyle ilgilenmeye başladı ve bu onu "Büyük Masturbator ", "Cinsiyetin Hayaleti" ve "Hafızanın Kalıcılığı" resimlerini yapmaya yöneltti. Bu eserler aynı zamanda Dali'nin bazı çocukluk travmalarını ve endişelerini de yansıtmaktaydı.

“Un chien andalou” ve “L'âge d'or” gibi bazı film ve oyunlarda rol alan Dali, film yapımcısı Luis Bunuel ile işbirliği yaparak tamamen gerçeküstü görüntüler sağladı. Un chien andalou adlı kısa film, ilk olarak 1929'da Paris'teki Studio des Ursulines'de gösterildi.

1929 yılının Ağustos ayında Gala ile tanıştı. Salvador, eşinden kitabında şu şekilde bahsediyor: “Hep ileriye doğru giden, benim Gradiva’m, benim zaferim, benim eşim olmak onun kaderinde yazılıydı.” Gerçek adı Helena Ivanovna Diakonava olan Gala ile Salvador Dali birbirine ilk görüşte aşık olan iki insandı. 1929 yılında tanıştıklarında Gala evli ve bir çocuk annesiydi. O andan itibaren ressamdan 11 yaş büyük Rus asıllı Gala, Dali'nin yanında kaldı. 1934'te ise resmi nikah kıydılar.

Sonraki yazılarımızda Gala ve Salvador’un aşkını size daha detaylı olarak anlatacağız :)

1930'larda Salvador Dali kendi tarzını buldu: Gerçeküstücülük yani sürrealizm! Öyle ki bu tarzdan sonra birçok kişinin başyapıtı olarak gördüğü eseri sergiledi: Belleğin Azmi ya da bir diğer bilinen ismiyle Eriyen Saatler. Salvador Dali'nin ünü artık dünyaya yayılmaya başlamıştı. 1933'te New York'ta ilk kişisel sergisini açtı ve bu onu bir sanatçı olarak tanıtmaya yetti. O andan itibaren Paris'te ve Londra’da da sergi açmaya başladı.

Salvador Dali ve ABD Yılları

İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcı Dali için zordu, bu yüzden  Gala ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındılar. Dali, o ülkede geçirdiği yıllar boyunca kariyerine sanatçı olarak devam etti. Fakat o dönemlerde ressam kişiliğinden çok yazar rolünü daha çok geliştirdi. 1942'de New Yorklu yayıncı Dial Press, bizzat Dali'nin yazdığı Salvador Dali'nin Gizli Yaşamı'nı yayımladı.

Ayrıca Amerika mecrasında film işbirlikleri yaptı. 1945'te Remember filminde Alfred Hitchcock'la ve 1946'da Destination'da Walt Disney ile birlikte çalıştı. 

İspanya’ya Dönüş

Salvador Dali yazmaya, resim yapmaya ve dünya çapında kendi sergilerini açmaya devam etti.  1960'ların sonu ve 1970'lerin başında sanatçı, holografi gibi yeni süreçlerle ilgilenmeye başladı. Bu teknik ona, izleyiciye uzay izlenimi veren üç boyutlu görüntüler yapmaya teşvik etti. 

Salvador Dali: Son Zamanları

Dali'nin eşi olan Gala, elli yılı aşkın evlilikten sonra 10 Haziran 1982 yılında vefat etmişti. Eşinin vefatından sonra Salvador Dali, Púbol Kalesi'ne taşındı ve o sırada sanatsal ve entelektüel mirasını koruyan ve destekleyen bir kurum olan Gala Salvador Dali Vakfı'nı kurdu. 

Gala'nın ölümünden sonra sağlığı kötüleşen Dali, 23 Ocak 1989'da en sevdiği plak Tristan ve Isolde'yi dinlerken kalp yetmezliğinden vefat ederek memleketi Figueres'te adını taşıyan müzeye defnedildi.

Salvador Dali’nin En Önemli Eserleri

20. yüzyıl sanat tarihinin önemli isimlerinden Dali, geriye birçok eser bıraktı. Bu eserlere bakacak olursak;

Dalí'nin açıkça belirttiği bir şey var ki, zaman geçiyor ama geride hatıralar bırakıyor; hafıza onları işlemeye devam ediyor. Sürrealist çalışmalarından biri olan The Persistence of Memory, Dali'nin kendi psikolojik çatışmalarını ve fobilerini tasvir ettiği 'paranoyak-eleştirel' yaklaşımıyla gerçekleştirdiği ilk tablolardan biridir. Bu önemli eser 1934’ten beri New York’taki Modern Sanat Müzesi’nde sergilenmektedir.

Salvador Dalí bu sanat eserini ilham perisi olarak tanımlanan eşi Gala ile tanıştığı bir dönemde yaptı. Bu resim, tutkusunun ve doğuştan gelen fobilerinin yanı sıra Gala'nın onu cinsel olarak nasıl etkilediğinin bir kişileştirilmesidir.

"Salvador Dali'nin sanatsal ve süper ince beynini çalıştıran en enerjik iki motor, birincisi libido veya cinsel içgüdü ve ikincisi ölüm ıstırabıdır... Hayatımın bir dakikası, en incelikli ve kaprisli fantezilerimin en önemsizinde bile bana eşlik eden yüce Katolik, apostolik ve Romalı ölüm hayaleti olmadan geçiyor." Günlüğünde bunları yazan Dali’yi etkilemeye yetecek korkunç görüntülerden oluşan bir kortej sağlamış olan İkinci Dünya Savaşı'ndan çok İspanya İç Savaşı'nı anımsatmaktaydı. Bu resmin dehşeti, atmosferine hakim olan kahverengi tonlarla daha da artmaktadır. Salvador Dali, tuval üzerinde elinin gerçek izinin görülebildiği (sağ altta) tek eserin bu olduğunu da ayrıca vurgulamıştır. 

Dali'nin tüm dini eserleri arasında açık farkla en popüler olanı Port Lligat Körfezi'ne hakim olan 'Haçlı Aziz John İsa' tablosudur. Dali, İsa için yaptığı çalışmaların sonunda şunları yazmıştır: "İlk olarak, 1950'de bu resmi rüyamda 'atomun çekirdeğini' temsil eden bir 'kozmik rüya' gördüm. Bu çekirdek daha sonra metafizik bir anlam kazandı, "evrenin tam birliği" içinde Mesih'i düşündüm!"

Bu tablo Dali'nin İkinci Dünya Savaşı sonrasına ait en tanınmış eserlerinden biridir. Bunun yanı sıra bu resim, başlığından da anlaşılacağı gibi, uyuyan kadın figürünü tehdit eden vahşi yaratıkların ve tehlikeli silahların ürkütücü süvari alayının gösterdiği gibi rüya imgesi Dali’nin estetiğinin merkezinde yer almaktadır.

Ve daha niceleri… Bizlere bu şahane eserleri bıraktığı için Salvador Dali’ye minnettarız. Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere!